Mâm cỗ cúng Giao thừa Tết Nguyên đán truyền thống của người Việt Nam có những gì?
Video hướng dẫn bày lễ vật và cúng giao thừa đúng cách
Cúng Giao thừa là nghi lễ không thể thiếu của người dân Việt Nam mỗi năm Tết đến Xuân về. Ngày 30 Tết âm lịch hầu hết những gia đình đều bày sẵn mâm cỗ theo những nghi thức khác nhau của từng vùng miền.
Cúng Giao thừa ngoài trời
Theo tục lệ cổ truyền thì Giao thừa được tổ chức nhằm đón các Thiên binh (12 vị Hành khiển). Do các vị đi thị sát dưới hạ giới không kịp vào nhà nên bàn cúng được đặt ở ngoài cửa chính mỗi nhà. Sau khi hết một năm, vị Hành khiển cũ đã cai quản hạ giới sẽ bàn giao công viện cho vị Hành khiển mới để về thiên đình.
Vì thế, mâm lễ được sắp bày với lòng thành kính tiễn đưa người nhà trời đã cai quản mình năm cũ trở lại Thiên đình và đón người mới xuống sẽ làm nhiệm vụ cai quản Hạ giới năm tới. Việc bàn giao, tiếp quản công việc hết sức khẩn trương nên các vị chỉ ăn vội vàng hoặc mang theo, thậm chí chỉ chứng kiến lòng thành của chủ nhà.
Mâm cỗ cúng gồm:
1. Mâm ngũ quả
2. Hương (3 cây to)
3. Hoa
4. Đèn (nến)
5. Trầu cau
6. Muối gạo
7. Trà rượu
8. Quần áo mũ nón thần linh
9. Thủ lợn luộc
10. Gà trống luộc
11. Xôi
12. Bánh Chưng
Đối với những gia đình có điều kiện khó khăn, họ chỉ cần những lễ vật đơn giản nhưng chủ yếu là tấm lòng của người dâng hương.
Cúng Giao thừa trong nhà:
Cúng Giao thừa trong nhà là lễ cúng tổ tiên vào chính thời khắc giao thừa vừa tới, nhằm cầu xin Tổ tiên phù hộ độ trì cho gia đình mình gặp những điều tốt lành trong năm mới sắp đến. Mâm lễ bao gồm các món ăn mặn ngày Tết được chế biến tinh khiết, trang nghiêm:
Mâm cỗ mặn bao gồm:
1. Bánh chưng
2. Giò
3. Chả
4. Xôi gấc (xôi các loại)
5. Thịt gà
6. Rượu (bia, thức uống khác)
Mâm cỗ ngọt bao gồm:
1. Bánh kẹo
2. Mứt tết
3. Hoa
4. Đèn (nến)
5. Hương
Khi cúng Giao thừa trong nhà gia chủ và một số thành viên trong gia đình đứng trang nghiêm trước bàn thờ. Đầu tiên cần khấn thần Thổ-vị thần cai quản trong nhà để xin phé cho Tổ tiên về ăn Tết cùng gia đình. Sau đó khấn tổ tiên và xin được các cụ phù hộ độ trì trong nhà mới và cầu an khang thịnh vượng, sức khỏe tốt.
Mâm cỗ cúng ở 3 miền:
Mâm cỗ của người miền Nam:
1. Mãng cầu
2. Dừa xiêm
3. Du đủ
4. Xoài xanh
5. Sung
Mâm cỗ của người miền Trung:
1. Đĩa dưa món
2. Đĩa giò lụa Huế
3. Đĩa thịt đông
4. Đĩa gà bóp rau răm
5. Đĩa chả Huế
6. Đĩa thịt heo luộc
7. Giá chua
8. Bát ninh măng khô, bát miến Huế
9. Đĩa cá chiên, hay đĩa ram…
Mâm cỗ của người miền Bắc:
1. Phật Thủ (hoặc Bưởi)
2. Chuối xanh
3. Cam sành
4. Hồng
5. Quất
6. Quả lê ki ma
Ở nhiều nơi, người ta còn làm cả các món: Cuốn diếp gỏi ngó sen, gỏi bao tử, bánh răng bừa hay các món đặc biệt xà lách gân bò, chả tôm, nem lụi… để dâng lên tổ tiên ngày tết.
Lưu ý: nên mua hoa quả chưa chín để mâm ngũ quả đẹp sau hai tuần trưng trên bàn thờ.
Bài cúng đêm giao thừa Bính Thân 2016 trong nhà và ngoài trời
Lễ cúng giao thừa được cử hành không thể thiếu bài văn khấn giao thừa, bài cúng giao thừa tết Bính Thân 2016.
Ý nghĩa lễ cúng giao thừa
Lẽ trời đất có khởi thuỷ phải có tận cùng, một năm có bắt đầu ắt phải có kết thúc, bắt đầu vào lúc giao thừa, cũng lại kết thúc vào lúc giao thừa. Lễ giao thừa hay còn goi là lễ trừ tịch thực hiện vào lúc giao tiếp giữa hai năm cũ mới. Ý nghĩa của lễ là bỏ đi điều xấu của năm cũ để đón những cái mới mẻ tốt đẹp của năm mới.
Lễ thường được tiến hành vào giờ Chính Tý, tức đúng 12 giờ đêm hôm 30 tháng chạp.
Chuẩn bị lễ vật cúng đêm giao thừa.
Theo ông Nguyễn Mạnh Linh – Trưởng Phòng Phong thủy Kiến trúc – ĐHXD: Người xưa có quan niệm mỗi năm Thiên đình lại thay toàn bộ quan quân trông nom công việc dưới hạ giới, nên có tục cúng giao thừa ngoài trời. Ông Linh cho rằng việc cúng ngoài trời chỉ nên tiến hành ở đình, đền, chùa hay những nơi công cộng. Với gia đình, chỉ nên cúng giao thừa trong nhà.
Tuy nhiên thực tế, việc cúng giao thừa trong nhà và ngoài sân tùy thuộc quan niệm của từng địa phương.
Chuẩn bị lễ cúng đêm giao thừa
Lễ cúng giao thừa bao gồm: Oản quả, bánh kẹo, mứt Tết tùy tâm, bánh chưng một đôi, quả cau lá trầu, bao thuốc lá, ấm trà rót 4 chén, một bát nước trắng, đĩa gạo muối, hương, hoa nến hoặc đèn dầu, cốc gạo cắm hương.
Ngoài ra, có thêm lễ mặn gồm: Đĩa xôi thịt lợn hoặc gà, 3 chén rượu, 1.000 vàng hoa đỏ, một mũ chuồn và sớ điệp (nếu có), tiền vàng…
Trong lễ cúng trừ tịch, bài cúng giao thừa là phần không thể thiếu.
Bài cúng đêm giao thừa
Văn khấn giao thừa ngoài sân
Nam mô A-di-đà Phật (3 lần)
Kính lạy:
– Con kính lạy chín phương trời, mười phương chư Phật, chư Phật mười phương
– Con kính lạy Đức Đương Lai Hạ Sinh Di Lặc Tôn Phật
– Con kính lạy Đức Bồ-tát Quán Thế Âm cứu nạn cứu khổ chúng sinh
– Con kính lạy Hoàng Thiên, Hậu Thổ, chư vị tôn thần
– Con kính lạy ngài cựu niên đương cai Hành khiển
– Con kính lạy ngài đương niên thiên quan Tống Vương Hành khiển, Ngũ Đạo hành binh chi thần, Lâm Tào phán quan
– Con kính lạy các ngài Ngũ Phương, Ngũ Hổ, Long Mạch, Táo Quân, chư vị tôn thần.
Nay là phút giao thừa năm Giáp Ngọ với năm Bính Thân 2016, chúng con là: …………….., sinh năm: ………, hành canh: ……….. tuổi, cư ngụ tại số nhà:………, ấp/khu phố:……….., xã/phường ……….., quận/huyện/ thành phố …………………., tỉnh/thành phố ……………………
Nhân phút thiêng liêng giao thừa vừa tới, năm cũ qua đi, đón mừng năm mới, tam dương khang thái, vạn tượng canh tân. Nay ngài Thái Tuế tôn thần trên vâng lệnh Ngọc Hoàng Thượng-đế, giám sát vạn dân, dưới bảo hộ sinh linh tảo trừ yêu nghiệt. Quan cũ về triều cửa khuyết, lưu phúc, lưu ân. Quan mới xuống thay, thể đức hiếu sinh, ban tài tiếp lộc. Nhân buổi tân xuân, tín chủ chúng con thành tâm, sửa biện hương hoa phẩm vật, nghi lễ cung trần, dâng lên trước án, cúng dàng Phật-Thánh, dâng hiến Tôn Thần, đốt nén tâm hương, dốc lòng bái thỉnh.
Chúng con kính mời: Ngài Cựu niên đương cái Thái tuế, ngài Tân niên đương cai Thái tuế chí đức tôn thần, ngài Bản cảnh Thành hoàng chư vị đại vương, ngài bản xứ thần linh Thổ địa, ngài Hỷ thần, Phúc đức chính thần, các ngài Ngũ phương, Ngũ thổ, Long mạch, Tài thần, chư vị bản gia Táo quân, và chư vị Thần linh cai quản ở trong xứ này, cúi xin giáng lâm trước án thụ hưởng lễ vật.
Nguyện cho tín chủ, minh niên kháng thái, vạn sự tốt lành, bốn mùa tám tiết được chữ bình an, gia đạo hưng long thịnh vượng, bách sự hanh thông, ngày ngày được hưởng ơn trời, Phật, chư vị tôn thần.
Chúng con kính cẩn tiến dâng lễ vật, thành tâm cầu nguyện. Cúi xin chín phương trời, mười phương chư Phật cùng chư vị tôn thần chứng giám phù hộ độ trì.
Nam mô A-di-đà Phật (3 lần, 3 lạy)
(Theo Văn khấn cổ truyền Việt Nam – NXB Văn hóa Thông tin)
Văn khấn giao thừa trong nhà
Là lễ cúng Thổ Công, thần Thổ Công là vị thần cai quản trong nhà. Lễ vật tương tự như cúng ngoài trời, chỉ bỏ mũ chuồn.
– Nam mô A-di-đà Phật (3 lần)
– Nam mô Đương Lai Hạ Sinh Di Lặc Tôn Phật
– Nam mô Đông Phương Giáo Chủ Dược Sư Lưu Ly Quang Vương Phật
– Nam mô Đức Bồ-tát Quán Thế Âm cứu nạn cứu khổ chúng sinh
– Con kính lạy chín phương trời, mười phương chư Phật, chư Phật mười phương
– Con kính lạy Hoàng Thiên, Hậu Thổ, Long Mạch, Táo Quân, chư vị tôn thần
– Các cụ tổ tiên nội ngoại chư vị tiên linh
Nay phút giao thừa năm cũ Giáp Ngọ với năm mới Bính Thân 2016
Chúng con là :…………………sinh năm: …………., hành canh: ………… tuổi ( ví dụ: 75 tuổi ), ngụ tại số nhà ………, ấp/khu phố ……….., xã/phường………., quận/huyện/thành phố ……….., tỉnh/thành phố …………………
Phút giao thừa vừa điểm, nay theo vận luật, tống cựu nghênh tân, giờ Tý đầu xuân, đón mừng Nguyên đán, tín chủ chúng con thành tâm, tu biện hương hoa phẩm vật, nghi lễ cung trần, dâng lên trước án, cúng dàng Phật- Thánh, dâng hiến tôn Thần, tiến cúng Tổ tiên, đốt nén tâm hương, dốc lòng bái thỉnh.
Chúng con kính mời: Ngài Bản cảnh Thành hoàng chư vị Đại vương, ngài Bản xứ Thần linh Thổ địa, Hỷ Thần, Phúc đức chính Thần, ngài Ngũ phương, Ngũ thổ, Long mạch Tài Thần, các ngài bản gia Táo phủ Thần quân và chư vị Thần linh cai quản ở trong xứ này. Cúi xin giáng lâm trước án, thụ hưởng lễ vật.
Con lại kính mời các cụ tiên linh, Cao tằng Tổ khảo, Cao tằng Tổ tỷ, Bá thúc đệ huynh, Cô di tỷ muội, nội ngoại gia tộc, chư vị hương linh, cúi xin giáng phó linh sàng thụ hưởng lễ vật.
Tín chủ lại kính mời các vị vong linh tiền chủ, hậu chủ, y thảo phụ mộc ở trong đất này, nhân tiết giao thừa, giáng lâm trước án, chiêm ngưỡng tân xuân, thụ hưởng lễ vật.
Nguyện cho tín chủ, minh niên khang thái, vạn sự cát tường, bốn mùa được bình an, gia đạo hưng long, thịnh vượng.
Tâm thành cầu nguyện, lễ bạc tiến dâng, cúi xin chứng giám.
Nam mô A-di-đà Phật (3 lần, 3 lạy)
(Theo Văn khấn cổ truyền Việt Nam – NXB Văn hóa Thông tin)
Linh An (Tổng hợp)
