Theo thuyết duy vật cổ đại, tất cả mọi vật chất đều được tạo nên bởi 5 yếu tố ban đầu gồm: kim loại (kim), gỗ (mộc), nước (thủy), lửa (hỏa) và đất (thổ) – gọi là ngũ hành. Tư tưởng này được người Việt thể hiện ở mâm ngũ quả ngày Tết.
Con số 5 – “ngũ” – tương ứng với ngũ hành, là một con số rất tốt trong quan niệm phong thủy thể hiện sự phát triển bền vững, mạnh mẽ. Chính vì vậy, mâm ngũ quả trên bàn thờ nhằm thể hiện mong muốn âm dương hòa hợp, sinh sôi nảy nở, phát triển.
Do đó, khi bày mâm quả gia chủ cần tuyệt đối tránh sai lầm dưới đây:
Nhiều người cho rằng, bày mâm ngũ quả chỉ cần thành tâm là được. Điều này cũng không hoàn toàn sai. Tuy nhiên, cần phải tránh những loại quả có gai nhọn như mít, sầu riêng, dứa… là những loại quả kiêng kỵ đặt trên mâm ngũ quả ngày Tết.
Theo quan niệm của người xưa, ban thờ là nơi thiêng liêng không nên để những gì quá nặng mùi, sắc nhọn. Do đó, khi sắp lễ cúng, bạn nên chọn những trái cây có mùi thơm nhẹ nhàng, thanh mát là được.
Mâm ngũ quả thường được bày từ 27, 28 Tết trở đi (tùy theo mỗi gia đình) đến hết lễ hóa vàng (khoảng 3 Tết), do đó bạn không thể bày hoa quả quá chín ngay từ đầu được.
Sau khi mua hoa quả về nhà, các gia đình hay có thói quen rửa sạch sẽ trước khi mang lên bàn thờ. Nhưng nếu quả vẫn còn ướt mà đã vội xếp vào mâm ngũ quả thì chúng sẽ dễ bị thối hoặc héo do vẫn còn đọng nước…
Nếu để những quả đang chín đẹp lên mâm ngũ quả, sau vài ngày Tết nó sẽ bị chín quá, lá héo, vỏ nứt thu hút ruồi muỗi, bọ lui tới làm ổ từ đó làm vẩn đục nơi thờ cúng… Thay vào đó bạn chỉ nên bày các loại quả xanh, có thể giữ lâu trên bàn thờ mà thôi…
Chính vì vậy chỉ nên dùng khăn lau khô từng loại quả trước khi mang đi thắp hương. Nếu bưởi bị ố vàng hay mốc xanh, bạn có thể hòa chút nước vôi sạch, thấm vào khăn lau đều sẽ cho vỏ bưởi vàng mà không lo đọng nước, héo bưởi.
Đã gọi là ngũ quả thì phải có đủ năm loại quả. Nhưng tùy theo quan niệm của từng vùng, từng địa phương và do mùa xuân hoa trái khác nhau, nên mâm ngũ quả cũng khác nhau như: chuối, bưởi, phật thủ, dưa hấu, cam, quýt, dừa, na,…
Và người ta có thể đặt nhiều hơn 5 loại quả lên mâm ngũ quả. Tuy nhiên không nên bày hoa hay bánh kẹo chung lên mâm ngũ quả bởi như vậy được coi là phạm úy, đắc tội với bề trên, thánh thần.
Nếu muốn bày hoa và bánh kẹo chỉ nên để bên cạnh mâm ngũ quả mà thôi.
Dù thành tâm là chính nhưng gia chủ tuyệt đối không nên đặt hoa quả giả lên thờ cúng. Theo quan niệm tâm linh của người Việt, việc bày hoa quả giả trên bàn thờ trong những ngày này vừa không tôn trọng thần linh, gia tiên, vừa không có lợi cho phong thủy.
Theo Eva
