Don là loài nhuyễn thể sống ở vùng hạ lưu sông Trà, sông Vệ (tỉnh Quảng Ngãi), nhưng ngon nhất vẫn là con don sông Trà. Don có vỏ gồm 2 mảnh giống con hến nhưng dẹp và nhỏ hơn hến. Con don khá nhỏ nên phần thịt bên trong rất ít, tuy nhiên phần thịt ít ỏi này lại mang đến vị ngọt đặc trưng khiến bao người xuýt xoa.
Con don trên dòng sông Trà
Mùa bắt don kéo dài từ tháng 2 đến tháng 9 hàng năm. Dụng cụ bắt don là cái cào được làm bằng tre. Người dân dầm mình trong nước và đi giật lùi kéo cái cào xuống lòng sông bắt don.
Cách chế biến món don khá đơn giản. Don khi được cào về sẽ được chà vỏ, rửa thật sạch sau đó bỏ vào nồi nước sôi luộc cho đến khi phần vỏ tách làm đôi. Dùng đũa khuấy nhẹ để phần thịt don rời ra khỏi vỏ. Phần vỏ don sau đó được vớt ra ngoài để lọc lại nhằm lấy hết phần ruột còn sót lại.
Nồi nước don luôn được giữ nóng để đảm bảo hương bị thơm ngon nhất
Chiếc gáo dừa được dùng múc nước don là một điểm nhấn tạo thêm nét riêng cho món don Quảng Ngãi
Phần thịt don được cho vào nước luộc don nấu lại cho sôi rồi tùy khẩu vị mà nêm nếm cho vừa miệng. Tô don sau khi chế biến xong sẽ có màu trắng đục, vị ngọt thanh. Để có món don ngon không thể thiếu hành lá thái nhỏ, hành tây, ớt xiêm.
Khi ăn, nước và ruột don đang sôi được múc ra tô rồi thêm hành lá, hành tây, ít ớt xiêm. Lúc này tô don sẽ thoang thoảng vị phù sa, mùi thơm của hành, vị cay nồng của ớt xiêm. Don được ăn kèm với bánh tráng. Bánh tráng được bẻ nhỏ cho vào tô don rồi trộn đều và thưởng thức. Vị ngọt lịm, cay nồng… hòa quyện vào nhau chắc chắn sẽ khiến thực khách khó quên.
Theo những bậc cao niên, ngày xưa món don chỉ thịnh hành ở những vùng quê. Đây là món ăn của người lao động nghèo. Tuy nhiên, càng về sau món don càng phổ biến. Đến bây giờ, don đã trở thành món ăn đặc trưng của vùng đất Quảng Ngãi.
Người dân Quảng Ngãi đã quen thuộc với hình ảnh các mẹ, các chị với gánh don trên vai
Người dân Quảng Ngãi đã quen thuộc với hình ảnh các mẹ, các chị với gánh don trên vai
Du khách đến với Quảng Ngãi có thể thưởng thức món don ở nhiều hàng quán khắp nơi. Món don thường được bán từ trưa đến tối với giá khá bình dân. Một tô don với đầy ắp ruột don thơm lừng thường có giá 15.000 đồng.
Với những hương vị mang nét rất riêng, món don Quảng Ngãi đã được tổ chức Kỷ lục Việt Nam công nhận là 1 trong 4 sản vật Quảng Ngãi. Don và cá bống sông Trà cũng nằm trong số 50 món đặc sản nổi tiếng Việt Nam.
Theo Dân trí
