Đặc sản vật vờ chỉ sống vài giờ trong môi trường tự nhiên rồi chết… nhưng xác của nó lại có giá trị, muốn ăn phải đi canh từ 3 giờ sáng mới có món ăn ngon, lưu danh đặc sản trong văn hóa ẩm thực và có giá trị trao đổi.
Những ngày cuối xuân vẫn còn âu lo dịch bệnh, nhưng cư dân châu thổ sông Hồng lại tất bật tươi tắn với mùa canh vật vờ (con vờ), hớt vật vờ làm những món ăn dân dã, thơm ngon tầm đặc sản nhưng ít người biết đến.
Thu hoạch của một dân chài sau buổi sớm đi hớt vật vờ. Ảnh Uyển Hương
Vật vờ chỉ sống vài giờ trong môi trường tự nhiên, giao phối, đẻ trứng là chúng chết. Nhưng xác của chúng lại rất có giá trị để làm món ăn ngon, lại bán được tiền.
Từ xưa tới nay, truyền từ đời này sang đời khác, vật vờ đã là món nhậu khoải khẩu, là nguyên liệu chế biến thành nhiều món ăn đặc sản trứ danh vùng châu thổ sông Hồng.
Lẩu cua vật vờ. Ảnh minh họa.
Món ngon từ con vật vờ
Vật vờ là lộc trời ban, là món ăn mộc mạc của cư dân vài khu vực cuối sông Hồng. Người không biết thì chê khô như xác vờ, chê ăn vật vờ khô, xào tốn nhiều mỡ, dầu.
Nhưng với các đầu bếp và phụ nữ ven sông Hồng thì vật vờ là nguyên liệu chế biến nhiều món ăn đặc sản rất dân dã như vật vờ chiên lá mắc mật, nộm vật vờ, vật vờ xào ngổ, vật vờ xào rau bí, vật vờ xào rau muống, chả vờ chiên trứng, lẩu vật vờ riêu cua, vật vờ om cá ngạnh, canh chua vật vờ…
Các món ăn có vật vờ chế biến đơn giản, phối với các nguyên liệu dễ kiếm như riềng, nghệ, mẻ, lá me chua, tỏi, ớt, hành, lá lốt… thành nhưng món ăn ngon quên sầu.
Món chả vật vờ thì ngoài nguyên liệu chính là vật vờ thì có thêm trứng gà, thịt xay, lá lốt trộn đều rồi rán vàng giòn. Mùi thơm phưng phức của món chả vờ chinh phục cả những thực khách khó tính, chỉ cắn miếng đầu tiên là các giác quan cảm nhận được vị giòn tan, ngọt ngậy, béo bùi quấn quện làm cái bụng sôi réo.
Ngon nhất là món vật vờ om cá ngạnh, canh chua vật vờ cá ngạnh… Ngoài mẻ, cà chua, nghệ, riềng… thì quan trọng nhất là phải có cá ngạnh tự nhiên đánh bắt trên sông Hồng mới thành đặc sản ngon, mới tăng giá trị món ăn lên gấp nhiều lần, mới thành món thời trân phục vụ thực khách khiến họ ăn một lần là nhớ mãi hương vị đặc sắc của nó.
Các nhà hàng chế biến vật vờ thành nhiều món ăn ngon phục vụ khách, có món đặc sản tính ra có giá lên tới cả triệu đồng/kg. Giá cao là bởi 1kg vật vờ tươi sống mua tại bến thuyền đã 300.000 đ/kg, có thể làm được 4 đĩa xào/rang, bán với giá từ 200-300.000 đ/đĩa, tính ra mỗi kg vật vờ đặc sản có giá khoảng 1 triệu đ/kg.
Canh cá ngạnh vật vờ – đặc sản nổi tiếng của cư dân sông Hồng. Ảnh minh họa.
Sau đây là vài cách chế biến vật vờ:
Vật vờ om lá chua me
Nguyên liệu
– Vật vờ 0,5kg
– Cá ngạnh
– Thịt ba chỉ
– Lá chua me đất, cà chua, mắm muối, gia vị, riềng, nghệ, mẻ… vừa đủ.
– Rau sống ăn kèm tùy ý.
Cách làm
Vật vờ nhặt xác, rửa sạch.
Thịt ba chỉ thái nhỏ, ướp chút mắm muối.
Nghệ giã nhỏ. Riềng xay nhỏ, mẻ lọc lấy nước. Tỏi giã nhỏ.
Cá ngạnh sơ chế sạch, ướp nghệ vàng, riềng xay, mẻ lọc.
– Thịt ba chỉ rang cháy cạnh, nêm nếm vừa vị thì cho vật vờ vào xào cùng rồi bắc xuống.
– Phi thơm hành mỡ, cho cà chua vào xào chín thì thêm lượng nước đủ bữa canh, đun sôi thì đổ cá ngạnh đã ướp nghệ vàng, rềng, mẻ vào om chín với cà chua.
– Khi cá ngạnh chín tới thì cho vật vờ và thịt ba chỉ đã xào vào om cùng.
Trước khi bắc xuống cho thêm tỏi và lá chua me đất thái nhỏ vào.
Món om có vị ngọt của cá ngạnh, vị chua dịu của mẻ, quyện với vị thơm bùi, béo ngậy của vật vờ.
Canh chua vật vờ. Ảnh minh họa.
Vật vờ nấu canh cá ngạnh
Chuẩn bị các gia vị và sơ chế vật vờ, cá ngạnh như món om. Cách nấu canh như sau:
Cá ngạnh ướp muối, mẻ, nghệ, cà chua, tỏi… 15 – 20 phút cho thấm gia vị rồi xào lên.
Vật vờ cũng ướp gia vị rồi xào với mỡ (hoặc xào cùng thịt ba chỉ).
Đổ nước vào nồi đun sôi thì thả cá ngạnh và vật vờ vào nấu. Khi cá ngạnh chín thì nêm nếm vừa ăn thì cho rau thìa là, ngổ trước khi bắc xuống (muốn ăn canh chua thì cho lá chua me vào).
Nồi canh vật vờ – cá ngạnh thơm phức, hấp dẫn, có bao nhiêu mỡ ngấm cả vào con vật vờ nên ăn càng béo, càng bùi.
Dọn bát canh lên, húp một ngụm canh, gắp một con vờ, một miếng cá ngạnh béo thấy thơm phức mùi riềng, mẻ, vị vật vờ bùi bùi, vị nghệ chan chát, vị chua của lá me… quyện thành hương vị thơm ngon kỳ lạ.
Món canh vật vờ ăn ghém, nếu thêm vài cái lá lốt thì vừa thơm, vừa cân bằng âm dương.
Đơn giản nhất là món vật vờ ướp riềng mẻ chiên giòn. Ảnh minh họa.
Vật vờ nấu chua
Không có cá ngạnh thì món canh chua vật vờ dân dã cũng rất ngon miệng.
Nguyên liệu
– 0,5kg vật vờ
– Lá chua me
– Dầu ăn, mắm muối, bột ngọt vừa đủ
– Rau sống tùy thích.
Cách làm
Vật vờ rửa sạch, cho vào xào với mắm muối bột ngọt vừa miệng.
Đun sôi nồi nước, đổ vật vờ vào đun tiếp cho tới sôi thì cho lá chua me vào. Đun sôi lại là thành nồi canh chua vật vờ có đơn giản nhưng ngon và ngọt lịm
Vật vờ còn được đem xào rau muống non, vật vờ xào rau ngổ, vật vờ rang tỏi, vật vờ xốt cà chua, vật vờ chiên lá mắc mật, nộm vật vờ… tùy món mà gia giảm thêm mẻ, riềng, nghệ… hay gia vị khác. Nếu vật vờ làm lẩu riêu cua thì lúc ăn nhúng thêm hoa chuối thái sợi, rau bí.
Mùa vật vờ đang rộ, chế biến kiểu gì thì miếng vật vờ trong miệng cũng béo, bùi, ngon ngọt và đậm hương vị phù sa. Vì thế người ta mới mua để nấu ăn, để bán, còn cấp đông để dành gửi cho người thân xa quê, hoặc lúc trái mùa làm món ngon đãi khách. Nhưng dù chế biến kiểu gì thì vật vờ vẫn là những món ăn dân dã, đậm dư vị đồng quê trù mật.
