Ít ai có thể ngờ cây rau dừa mọc ở mép nước, cây càng cua mọc vùng ẩm thấp, cây cây đinh lăng trồng làm hàng rào… cũng được các đầu bếp biến tấu tạo thành những món ăn vừa “ngon mắt” lại vừa “lạ miệng”.
Đôi lúc ngồi chiêm nghiệm thấy câu nói “người khôn ăn rau dại” quả không sai. Rau má mọc hoang bao giờ cũng bán lẹ hơn rau má nhà trồng. Rau đắng đất được chuộng hơn rau đắng biển… và nhiều cái tên rất lạ như: hẹ nước, đọt choại, tàu bay, lá cách… cũng không làm các bà nội trợ “chùn tay” khi lựa chọn cho gia đình mình. Thế mới biết, cái gì tự nhiên cũng tốt hơn, rau mọc tự nhiên dù không có hình thức đẹp, không có những chiếc lá to, xanh nõn nà mà ngược lại có khi hình thù sần sùi, có chỗ rách vì châu chấu cắn… vẫn cứ đắt hàng.
Gỏi rau má trộn thịt bò. Ảnh: Thắng Nguyễn
Chẳng biết các bà nội trợ có biết được công dụng thật sự của các loại rau dại này hay không, nhưng cứ ra chợ thấy mớ rau sam, đọt nhãn lồng… là mua về nấu. Rau nhãn lồng có tác dụng an thần, giúp ngủ ngon. Lá cách hỗ trợ tiêu hóa, rau đắng đất giúp thanh nhiệt giải độc, rau càng cua thanh mát… Và còn rất nhiều loại rau vừa là thức ăn, vừa là vị thuốc xung quanh nhà.
Nhiều người nước ngoài khi được hỏi về Việt Nam đều cho rằng muốn nghiên cứu về món ăn Việt Nam. Các món ăn đơn giản không cầu kỳ hoa mỹ như món Pháp, Ý, cũng không nhiều gia vị đậm hương như món Ấn, Thái, và khác với món ăn Trung Hoa khi dùng rất ít dầu mỡ. Món ăn của người Việt có vị nhẹ nhàng, khi đưa lên mũi ngửi vẫn giữ được mùi vị riêng của từng nguyên liệu và giữ được nét thanh tao mà đằm thắm như nét duyên con gái.
Món ăn của người Việt còn kết hợp hài hòa cả âm dương, như thực phẩm có tính hàn phải kết hợp với gia vị có tính nhiệt để đạt được sự cân bằng. Như khi nấu thịt bò thường kèm với lá lốt, hạt tiêu. Lá lốt vừa có tính khử hàn, vừa giúp tạo mùi làm át đi mùi tanh của thực phẩm. Các loại hải sản phải ăn kèm với rau răm, với muối ớt để vừa có tác dụng trừ hàn, vừa giúp người ăn tránh bị lạnh bụng, khó tiêu…
Và còn đặc biệt hơn, trong những ngày tết, sau khi “chán chê” với các món ăn như thịt đông, thịt kho hột vịt, bánh chưng, bánh tét… thì các món ăn từ rau dại như lươn cuộn lá cách, lẩu rau miền tây, hay cả món bánh xèo nhiều dầu mỡ nhưng nhờ có mớ rau mọc tự nhiên hái trong vườn nhà sẽ kích thích vị giác, giúp mọi người “ăn ngon, ngủ yên” qua cái tết bình yên.
Thắng Nguyễn
