Nước mắm Phú Quốc, cà xỉu, canh ghẹ, nấm tràm, xôi xiêm… là những món ngon đặc sắc của vùng đất này.
Nước mắm Phú Quốc
Nước mắm Phú Quốc là một trong các loại nước mắm không những nổi tiếng ở Việt Nam mà còn được biết ở nhiều nước trên khắp thế giới. Nước mắm Phú Quốc được sản xuất từ nguyên liệu chính là cá cơm Phú Quốc, có truyền thống trên 200 năm.
Bất cứ loại cá nào cũng có thể sử dụng để làm nước mắm, nhưng người sản xuất nước mắm Phú Quốc chỉ sử dụng duy nhất loại cá cơm làm nguyên liệu. Loại cá cơm cho nước mắm ngon nhất là Sọc Tiêu và Cơm Than. Người ta trộn 2 hay 3 phần cá với 1 phần muối rồi để đến 1 năm, càng để lâu hàm lượng đạm càng cao nhưng nước mắm ít thơm và màu bị sậm hơn. Người ta còn chôn nước mắm vài ba năm, lúc đó màu nước mắm thành đen gọi là nước mắm lú, dùng để chữa bịnh. Nếu dùng cá ươn thời gian sẽ mau hơn nhưng nước mắm không thơm và màu không đẹp.
Gỏi cá trích
Đây là món ăn du khách không thể bỏ qua khi tới Phú Quốc. Đĩa gỏi cá trích mới được mang ra dễ khiến người ăn lúng túng vì bên trên phủ toàn dừa nạo trắng muốt. Thực khách sau đó phải trộn đều lên mới nhận rõ tầng sâu hấp dẫn với những miếng thịt cá tươi rói, rau thơm, đậu phộng ngon mùi, hành tây, ớt tươi tạo thành tập hợp nhìn đã thấy mê.
Vậy nên thật nhanh tay cầm miếng bánh tráng, nhúng sơ vào nước cho mềm rồi nhón chút rau sống nào xà lách, dưa leo, rau thơm… gắp gỏi cho lên trên, sau đó, cuộn lại thật chắc tay, chấm vào chén tương nâu vàng đầy mời gọi để biết món gỏi cá trích quả đúng lừng danh.
Nấm tràm
Nấm tràm có nhiều ở Phú Quốc là loại đặc sản có thể chế biến thành rất nhiều món ngon. Tuy nhiên, nấm tràm không phải lúc nào cũng sẵn. Muốn ăn nấm tươi phải đúng mùa mưa. Lá và vỏ của cây tràm rơi rụng thành từng lớp của mùa trước đã bắt đầu biến thành lớp mùn là nơi để nấm tràm phát triển. Nấm tràm bắt đầu rộ dần và kéo dài khoảng hơn tháng thì hết mùa.
Luộc gà rồi cho nấm tràm vào nấu với nước gà luộc là món đơn giản và giữ được vị nguyên của nấm nhất. Vừa xé gà chấm muối tiêu chanh, thỉnh thoảng húp chút nước, gắp miếng nấm tràm ngắm trời mưa thật ấm người, ấm lòng và thỏa mãn cái dạ dày.
Nấm tràm giòn xốp, không chỉ ngọt ngon mà còn có vị đăng đắng đặc trưng. Người ta nghiện nấm tràm khó quên được món ngon cũng là do cái đắng nhẹ khó hiểu này của nó. Ngoài ra, chả cá viên nấu với nấm, nấm nấu tôm… món nào cũng ngon và ấn tượng.
Bánh canh ghẹ chả
Nước lèo từ tôm khô, thịt, xương heo lại được cho thêm đầu cá thu lấy khi tàu vừa cập bến thơm, ngọt, mặn mà lại rất thanh. Còn chả cá chế biến bằng thịt cá thu càng đáng nói. Cá tươi nạo, trộn với gia vị cơ bản như tiêu, tỏi, hành, bột ngọt, mắm rồi quết thật đều tay.
Khi hỗn hợp nhuyễn đều, ép dẹp đem hấp chín hoặc chiên. Từng miếng chả dậy mùi khi ăn sẽ được thái nhỏ vừa dai, vừa giòn, vừa đậm đà. Đặc biệt, ghẹ không quan trọng là to hay nhỏ nhưng thật chắc thịt, còn sống cho vào luộc nên ngọt ngon.
Tô bánh canh ghẹ bưng ra dễ làm người ăn ngạc nhiên vì chỉ thấy ghẹ với chả, bánh canh trắng nằm phía bên dưới khiêm nhường. Bánh canh ghẹ làm toàn từ hải sản nhưng không hề có chút tanh ngược lại, mùi rất quyến rũ. Một tô thôi nhưng trong đó tập hợp đủ vị biển làm say lòng thực khách mê hải sản.
Bún cá Rạch Giá
Bún cá là món ăn đặc trưng và được ưa chuộng ở miền Tây sông nước. Tuy nhiên tại mỗi vùng miền lại có nhiều nét đặc trưng riêng với hương vị khách lạ. Nếu ở Châu Đốc, du khách sẽ được thưởng thức món bún đậm đà ăn kèm thịt quay, giò lụa thì tại Kiên Giang, món ăn dân dã này lại được ăn cùng tép tươi. Món ăn này được bày bán ở nhiều nơi, nhưng ngon nhất vẫn là những quán nổi tiếng nằm trên đường Hàm Nghi hay Mạc Cửu ở thành phố Rạch Giá.
Tô bún có giá từ 20.000 – 30.000 đồng, thực khách có thể gọi thêm đầu cá lóc để ăn thêm.
Bún kèn Hà Tiên
Bún kèn là món ăn rất riêng của ẩm thực Hà Tiên với cách chế biến cầu kỳ, nhiều công đoạn. Để thực khách có thể cảm nhận được vị ngon của cá, đậm đà của dừa tươi trong nước dùng hay các loại rau giá, dưa leo ăn cùng, người đầu bếp phải rất cẩn thận trong khâu làm cá, nấu nước lèo.
Tô bún khi được bày biện thường rất bắt mắt với một lớp tôm khô giã nhuyễn rắc lên trên cùng các loại rau thơm. Một trong những cửa hàng bán bún kèn ngon nhất là nằm ở đầu đường Trầu Hầu, gần chợ Hà Tiên.
Tô bún kèn có giá từ 15.000 – 20.000 đồng và thường chỉ bán vào buổi sáng.
Xôi xiêm
Xôi xiêm cũng là một món đặc sản bạn không nên bỏ lỡ khi đến vùng đất này. Để có một xửng xôi ngon, cần chọn nếp Thái Lan mua ở chợ Hà Tiên, được vận chuyển theo đường biên giới Campuchia. Nếp Thái được chọn mua vì dẻo và ngon hơn nếp Việt Nam. Trước khi nấu xôi, ngâm nếp khoảng 4-5 giờ, sau đó gút nước bằng vải the, chưng cách thủy nửa giờ. Nhân xôi gồm có trứng gà ta, đánh cho nổi lên rồi lấy nước dừa xiêm, ướp đường Thốt Nốt và đường cát Thái Lan. Nhất thiết phải hấp riêng trong một nồi khác. Thường thì lá dứa, một loại lá thơm được cho vào trong nồi nước nấu. Chính nhờ loại nguyên liệu này mà xôi ngoài vị thơm ngọt, béo ngậy còn có một mùi thơm rất lạ. Khi ăn xôi Xiêm, người ta xới xôi ra đĩa, rưới nước xốt và nước cốt dừa lên trên.
Bánh ống lá dứa
Ít người biết rằng bánh ống lá dứa cũng là một món ngon không nên bỏ lỡ khi có dịp đặt chân đến vùng đất nước mặn đồng chua Hà Tiên.
Bánh ống vốn là món ăn vặt của người Khmer nhưng đã tồn tại như một phần không thể thiếu trong đời sống hằng ngày của người dân miền sông nước.
Sở dĩ có tên bánh ống là do khuôn làm bánh hình trụ, dài khoảng 10-15 cm. Khuôn bánh không có sẵn ngoài thị trường, người bán phải nhờ thợ “chế” riêng theo ý của mình.
Nguyên liệu làm bánh ống có sự khác biệt giữa các tỉnh, tuy nhiên, các thành phần chính vẫn là bột gạo nếp, dừa nạo, lá dứa và vừng.
Mỗi chiếc bánh có giá khá bình dân, chỉ khoảng 5.000 đồng, nhưng với những người mới ăn lần đầu tiên chắc chắn sẽ muốn thưởng thức những cái tiếp theo.
Cơm ghẹ Phú Quốc
Không tảpílù như cơm Hến của Huế, không màu sắc rực rỡ như cơm chiên Dương Châu của Trung Hoa, cơm xào ghẹ Phú Quốc là cốt cách của đất, là tinh túy của biển, là tinh thần của người phương Nam Việt Nam. Thực chất món cơm ghẹ này chỉ là món cơm trộn và xào đã được cách điệu từ món cơm trắng hàng ngày của người nông dân.
Thành phần chính của cơm xào ghẹ Phú Quốc là cơm trắng, thịt ghẹ bóc sẵn, hành tây xắt lát mỏng, tỏi, ít tương cà vàng, dầu ăn. Thịt ghẹ khoảng 300g bỏ vào chảo xào sau khi phi tỏi vàng cùng với hành tây, cơm trắng khoảng một ký cho năm người dùng. Tương cà giúp cho món ăn có màu sắc đẹp, nêm gia vị vào để có hương vị ngon, khi chế biến cũng thể dùng hạt nêm thay thế cho gia vị.
Cơm xào ghẹ Phú Quốc khi chế biến có màu vàng ươm cũa tơ vàng óng ánh rất đẹp. Cơm khi xào xong được ăn kèm với dưa leo xắt nhuyễn, rau tươi, cà chua xắt lát dùng với nước mắm pha chế sẵn. Đây là món ăn ngon, giàu chất đạm, vị lạ đặc trưng rất ấn tượng và cũng rất khó quên.
Gỏi sò lông hoa chuối
Những con sò lông béo ngậy màu vàng cam được trộn cùng thịt ba chỉ, hoa chuối thái nhỏ, rau răm hay lạc giã lẫn trong nước sốt chua ngọt tạo nên món gỏi kích thích vị giác.
Làm món này rất nhanh và dễ dàng nên thường khi khách gọi, chủ quán mới chế biến. Những con sò trước đó đã được ngâm cùng vài trái ớt giã dập cho nhả hết chất bẩn, đất cát trong miệng, rồi luộc cùng với một vài nhánh sả.
Khi nồi nước sôi, người ta nhanh tay đảo đều sò cho đến khi mở hết miệng, rồi gỡ ruột sò béo ngậy cho vào đĩa. Thịt ba chỉ luộc cùng nước dừa được thái mỏng sẵn. Bắp chuối thái nhỏ ngâm nước lạnh pha chanh cho bớt thâm được vớt ra. Tất cả được trộn cùng với chút nước mắm chanh, tỏi, ớt cho vừa miệng.
Món ăn này sẽ không dậy vị nếu thiếu rau răm xắt nhuyễn và vài lát hành tây được ngâm giấm đường. Sau khi đổ các nguyên liệu này ra đĩa, chủ quán nhanh tay rắc thêm chút lạc rang giã nhỏ lên trên, bưng ra mời thực khách.
Cà xỉu
Cà xỉu là một món ăn rất độc đáo ở Hà Tiên – Kiên Giang, có thể khiến bạn ‘xỉu’ khi lần đầu thưởng thức, bởi loại đặc sản này nhìn giống con côn trùng với cái râu thật dài và to. Cà xỉu muối buổi sáng có thể buổi chiều ăn được hoặc để trong hũ dùng dần quanh năm.
Cà xỉu tươi ngon nhất vẫn là muối buổi sáng xào buổi chiều, bởi khi đó vị mặn của muối hãy còn chưa ngấm hết vào trong thịt. Phi thơm tỏi cho cà xỉu vào xào, đảo đều tay cho gia vị thấm đều. Nêm chút tiêu, đường cho vừa miệng ăn. Khi ăn tách lớp vỏ bên ngoài chỉ ăn thịt bên trong. Cà xỉu ngon bổ nhất là phần râu (tốt cho sinh lực của nam giới), nhai giòn giòn nên các đấng mày râu rất thích.
Bánh thốt nốt
Bà con Khmer đã sáng tạo ra món ăn dân giã mà tinh tế từ những nguyên liệu đặc trưng của địa phương. Bánh thốt nốt được làm từ nước thốt nốt, trái thốt nốt và bột gạo.
Để làm bánh, người ta lấy gạo ngon xay thành bột, ủ một đêm cho lên men. Lấy bột này trộn với cơm thốt nốt và nước thốt nốt rồi gói trong tấm lá chuối theo hình chữ nhật, rồi đem hấp. Một cách khác người dân Kiên Giang hay làm đó là lấy trái thốt nốt già chà vào rổ lấy bột, trộn với gạo, chút dừa nạo rồi gói trong lá chuối hoặc lá dừa, lá thốt nốt đem hấp…
Sau ít thời gian, mùi thơm từ xửng hấp bốc ra ngào ngạt là bánh được. Bánh thốt nốt – đặc sản Kiên Giang – nhìn ngoài không mấy đẹp nhưng khi mở gói ra thì ngon mắt vô cùng. Màu vàng đặc trưng vuốt ve bột mềm, ăn đến no vẫn thèm.
Tùng Anh (th)/Báo Gia đình & Xã hội
