Những mẻ bánh đa vàng rộm, giòn tan khi ăn có vị thơm bùi của vừng, của lạc, béo của dừa nạo rất hài hòa và trọn vị đã làm nên danh tiếng của làng nghề Thổ Hà bấy lâu nay.
Làng Thổ Hà thuộc xã Vân Hà, huyện Việt Yên, tỉnh Bắc Giang vốn là nơi làm gốm Bắc vang bóng một thời. Nhưng rồi nghề gốm cũng mai một theo thời gian, thay vào đó là nghề làm bánh đa, và nổi danh từ những năm 90 tới nay.
Bánh đa Thổ Hà nổi tiếng thơm ngon bởi nguyên liệu được chọn lọc kĩ càng và cách nêm gia vị khéo léo.
Những chiếc bánh đa sau khi đã nướng xong chuẩn bị được đóng gói và chuyển đi các đầu mối bán hàng. Trung bình mỗi ngày, cơ sở sản xuất của chú Xuyên bán được khoảng 300 chiếc bánh với giá từ 12.000 đến 15.000 đồng/chiếc.
Chúng tôi đến thăm gia đình anh Trịnh Xuân Xuyên, là chủ cơ sở sản xuất bánh đa ở làng Thổ Hà để tìm hiểu về những công đoạn chế biến bánh đa nướng và những bí quyết đã làm nên tên tuổi của bánh đa nơi đây.
Anh Xuyên cho biết, nguyên liệu gồm gạo tẻ, bột mì, vừng trắng, lạc, dừa, đường kính và một chút gia vị nhưng mỗi nhà lại có một công thức riêng. Ngay từ khâu chọn nguyên liệu, người Thổ Hà đã rất cẩn thận đó là gạo tẻ phải ngon, vừng trắng phải đãi kĩ, lạc phải mẩy hạt, dừa nạo cũng phải là loại dừa già, cùi dày…
Giai đoạn chế biến bắt đầu bằng việc ngâm gạo khoảng 1 đến 2 tiếng, chắt cho ráo nước rồi xay thành bột gạo. Cùng xem các công đoạn tiếp theo làm nên chiếc bánh đa trứ danh của làng nghề nhé:
Hòa đều nước bột gạo cùng với nước đường rồi đem tráng lên như bánh cuốn.
Bánh đa nơi đây khá đặc biệt khi được tráng làm hai lớp.
Lớp đầu chỉ có bột, rồi đến lớp thứ hai mới rắc lạc, vừng và dừa nạo lên.
Sau khoảng một phút, chiếc vung được mở ra, nghi ngút khói mang theo mùi thơm của nước gạo và vừng. Người thợ làm bánh dùng một chiếc ống nứa cuộn chiếc bánh đã tráng xong rải lên tấm phên tre đặt bên cạnh bếp.
Cứ thế hết phên này đến phên khác được mang ra phơi giữa trưa hè. Chúng tôi gặp may khi đến Thổ Hà vào một ngày nắng to, được nhìn thấy những phên bánh đa người làng đem ra phơi khắp sân, nóc nhà và cả những con đường chạy quanh làng.
Chị Khanh, vợ anh Xuyên đang nướng những chiếc bánh đã phơi xong trên một chiếc lò than rực lửa.
Vừa nhanh tay đảo, lật chiếc bánh, vừa nghe tiếng lách tách của chiếc bánh đa đang trở giòn, chị Khanh chia sẻ về những kinh nghiệm nướng bánh đa không những sao cho giòn, không bị cháy mà còn phải đẹp: “Bánh đa nướng xong phải vàng đều và cong như hình yên ngựa thì khách mới nhìn thích mắt và mua”.
Một lượt tráng bánh không, một lượt tráng với vừng, lạc, và dừa nạo. Đầy phên lại đem ra phơi rồi nướng lên. Cứ tuần tự, tuần tự như vậy mà thời gian bình yên trôi đi theo những nhịp kéo vung nắp nồi tráng bánh của gia đình anh Xuyên, trôi qua trên những bức tường, mái ngói nơi làng cổ Thổ Hà với ba bề là con sông Cầu.
