Trước hết, phải nói ngay rằng cá lạc – loại cá mình tròn, da trơn, thân dài ngoằng – chỉ để nấu canh chua hoặc um mặn. Tất nhiên, với hai món này, cá lạc từ lâu đã ghi tên mình trong “danh bạ” các món ngon xứ biển. Nhưng với món gỏi thì cá lạc khá xa lạ so với gỏi cá chuồn, gỏi cá rựa, gỏi cá đục, gỏi cá tào lao… Nói cách khác, trong “tâm thức” dân lai rai lâu nay không có khái niệm “gỏi cá lạc”.
Cá lạc không được làm gỏi là do nếp nghĩ, do thói quen: xưa giờ có ai làm đâu? Thât ra, cá lạc làm gỏi… khỏi có chỗ chê luôn. Tất nhiên, cá lạc đã trưởng thành, con nào con nấy dài cả thước, mình to bằng cổ chân thì không thể làm gỏi làm ghiếc gì được vì xương quá dày và quá cứng. Ngư dân làng mình chỉ chọn những con cá lạc nhỏ thôi, cỡ hai ngón tay, xương rất mềm. Nói chung, loại cá lạc “non tơ” này, xương không đáng kể.
Lột da cá theo chiều từ đầu xuống đuôi. Dùng dao bén, xẻo thịt hai bên xương sống cá rồi xắt dứt khoát từng lát mỏng. Dao bén, miếng gỏi mới sắc sảo. Miếng gỏi sắc sảo là điều kiện đầu tiên để đánh giá đĩa gỏi ngon, xét về mặt thẩm mỹ. Cho gỏi lên đĩa và nặn chanh. Giã nhỏ bánh tráng nướng thành bột rồi trộn đều vào đĩa gỏi. Bột bánh tráng hút ẩm làm cho miếng gỏi không bị nhão, tạo điều kiện cho miếng gỏi thẩm thấu gia vị (muối, đường, bột ngọt, hành, tiêu…). Rắc rau thơm, hành tím xắt lát, đậu phộng rang lên mặt đĩa là đã có món gỏi cá lạc tuyệt vời.
Chiều nay mưa đầu mùa thu. Nhóm anh em, kẻ đã từng thưởng thức gỏi cá lạc dù chỉ là lần đầu lẫn người mới lò dò đến với mòn này đều không ngớt tấm tắc khen ngon. Ngon ở độ ngọt của miếng gỏi được làm từ loại cá lạc “danh giá”. Tinh hoa miếng cá vẫn được giữ nguyên “rin” pha chút chua thanh nhẹ nhàng của nước cốt chanh. Hạt đậu phộng rang thơm giòn phảng phất mùi bơ “đi” với vị hăng nồng của rau húng, rau quế. Những lát hành tím tuy mỏng manh nhưng cũng tỏa chút hương thầm dìu dịu. Tất cả hòa quyện với nhau khiến mỗi miếng gỏi cá lạc như một niềm… hoan lạc.
Ăn gỏi cá nói chung và gỏi cá lạc nói riêng bao giờ cũng nên ăn kèm với rau sống cùng với nước chấm đặc biệt được làm từ hỗn hợp dầu thực vật, muối, đường, bột ngọt, ớt, tỏi. Có thể ăn bằng cách dùng bánh tráng mỏng cuốn gỏi và rau vào. Cũng có thể gắp một đũa gỏi vào chén, cho vào ít rau sống, ít bánh tráng giòn bóp vụn, chan vài muỗng nước chấm, trộn đều rồi… và. Khi miếng gỏi vừa chui vào chỗ của nó, hãy nhấp chút rượu gạo quê nhà, nếu có điều kiện thì một ngụm vang đỏ, bạn sẽ thấy gỏi và… đời đều ngon lành và đẹp như nhau. Bạn sẽ nghe bao nhiêu hương vị thơm ngon đậm đà trong từng miếng gỏi cá lạc. Xin mạn phép chơi chữ một chút: Gỏi cá lạc là thứ gỏi của niềm “sung sướng”.
